Стандарт хэмжил зүйн газрын даргын 2024 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдрийн С/08 дугаар тушаалаар MNS 6409:2024 – “Иргэний нисэх. Ерөнхий нэр томьёо, тодорхойлолт” стандарт шинэчлэгдэн батлагдаж, улсын нэгдсэн мэдээллийн санд бүртгэгдлээ. Уг стандартыг шинэчлэн баталснаар Монгол Улсын Иргэний нисэхийн салбарт хэрэглэгддэг Чикагогийн конвенцын Annex-ын нэр томьёо болон ICAO Doc 8400-ийн товчлолыг нэгдсэн нэг утгаар ойлгож, тодорхойлох боломжтой болж байгаа юм. Энэхүү стандартыг иргэний нисэхийн салбарт үйл ажиллагаа, үйлчилгээ эрхэлж байгаа төрийн өмчит болон хувийн хэвшлийн бүх байгууллага, энэ чиглэлээр сургалт, судалгаа, сурталчилгаа хийх газрууд Чикагогийн конвенцын Хавсралтуудтай холбоотой баримт бичгийг орчуулж, хэрэглэхэд ашиглана. Уг стандартад иргэний нисэхийн 1130 гаруй товчлол, 1011 тодорхойлолт багтсан болно. MNS 6409:2024 – “Иргэний нисэх. Ерөнхий нэр томьёо, тодорхойлолт” стандартыг ЭНД дарж үзнэ үү.

Нисэхийн хэлний ур чадварын TEAC /TEST OF ENGLISH FOR AVIATION COMMUNICATION/ шалгалтыг 2023 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрөөс манай улс дотооддоо авч эхэллээ. 2019 онд, Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага /ICAO/ хэлний ур чадварын шалгалттай холбоотой асуудлыг тухайн улс орон өөрсдөө боловсруулж үйл ажиллагаандаа ашиглах зөвлөмжийг гаргасан. Энэ дагуу Монгол Улсын ИНЕГ нь шалгалтад хамрагдах зорилтот бүлгийн хэлний ур чадварын түвшинг хүлээн зөвшөөрөгдсөн хоёрдох шалгалтаар тогтоолгох, Монгол Улсад байнгын хэлний үнэлгээний болон хяналтын систем тогтоох, хүлээн зөвшөөрөгдсөн ICAO-ийн стандарт шаардлагад нийцсэн шалгалтыг цаашид үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх зорилгоор боловсруулах ажлыг эхлүүлсэн юм. ИНЕГ-ын даргын 2021 оны 12 дугаар сарын 20-ны А/154 тоот тушаалаар томилогдсон ICAO-ийн хэлний ур чадварын шалгалт боловсруулах ажлын хэсэг нь TEAC шалгалтыг ICAO-ийн Док. 9835 ийн дагуу үзүүлэлт, агуулга, материал, үйл ажиллагааны заавар зэргийг өөрийн улсын стандарт, үйл ажиллагааны шаардлагад нийцүүлэн боловсруулж, ИНЕГ-аас албан ёсны зөвшөөрөл авснаар хэлний шалгалт авах үйл ажиллагаанд ашиглаж эхэллээ. ИНЕГ-ын даргын зөвлөлийн 2023 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдрийн хурлын ТЕАС шалгалттай холбогдох үйл ажиллагааг Иргэний нисэхийн үндэсний төв хариуцан, шалгалтыг Нисэхийн сургалтын төв зохион байгуулж, шалгалтын үйл ажиллагаанд Нисэхийн аюулгүй ажиллагааны хяналт, зохицуулалтын алба хяналт тавьж ажиллахыг тус тус үүрэг болгосны дагуу шат дараалсан арга хэмжээг авсан байна. TEAC шалгалтыг тус салбарын нисэхийн англи хэлний мэргэжилтнүүд болон нисэхийн нарийн мэргэжлийн экспэртүүд МАБТА-тай хамтран боловсруулсан бөгөөд хэл шинжлэлийн ухааны мастер, докторын зэрэглэлтэй экспертүүдээр хянуулж, дүгнэлт гаргуулсан байна. “Энэхүү шалгалт нь харьцангуй бага зардлаар богино хугацаанд чанарын өндөр түвшинд боловсруулагдаж, бие даасан, тогтвортой, чанартай хэлний шалгалтын үйлчилгээг хямд өртгөөр өгөх боломжийг нисгэгч, нислэгийн хөдөлгөөний  удирдагч нарт олгох чухал ач холбогдолтой” гэдгийг шалгалтын үйл ажиллагааг албан ёсоор эхлүүлж хэлсэн үгэндээ ИНҮТ-ийн дарга Э.Төрбаяр онцоллоо. Нисэхийн хэлний ур чадварын шалгалтыг эх орондоо авч эхэлж буй түүхэн үйл ажиллагаанд ИНЕГ-ын НААХЗА-ны дарга П.Ганболд болон шалгалт авах мэргэжилтнүүд, албаны бусад хүмүүс оролцлоо.  

Хугацаа 2022.08.04-12 Зорилго:Бүгд Найрамдах Турк Улсын Истанбул хотын “Turkish Technic” компаниас 2022 оны 06 дугаар сарын 07-ны өдөр ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу тус компанийг ИНД-145-ын дагуу Агаарын хөлгийн техник үйлчилгээний байгууллагаар гэрчилгээжүүлэх, “Монголиан Эйрвэйс Карго” ХХК-ийн А330-243 маягийн 1400 үйлдвэрийн дугаартай агаарын хөлөгт Монгол Улсын бүртгэлийн, дуу чимээний, радио холбооны болон Нислэгт тэнцэх чадварын гэрчилгээ олгох үзлэг шалгалтын ажлуудыг ИНД-47, ИНД-21-ийн дагуу тус тус гүйцэтгэх.Бүрэлдэхүүн:Б.Хүдэрчулуун / Нислэгт тэнцэх чадварын хэлтсийн дарга бөгөөд нисэхийн аюулгүй ажиллагааны хяналтын байцаагч /П.Ганзориг /НТЧХ-н аюулгүй ажиллагааны хяналтын ахлах байцаагч/Байршил:Бүгд Найрамдах Турк Улсын Истанбул хот.Гүйцэтгэл:2022 оны 08 дугаар сарын 05-09-ний өдрүүдэд Бүгд Найрамдах Турк Улсын Истанбул хотын “Turkish Technic” компанийг ИНД-145-ын дагуу гэрчилгээжүүлэх үзлэг шалгалтын ажлыг Нислэгт тэнцэх чадварын хэлтсийн үйл ажиллагааны зааврын 4.1.8-д заасны дагуу “MCAA/SSC-AW-Org-3. MCAR Part 145 Maintenance Organization Requirements” шалгах хуудсаар дараах чиглэлээр гүйцэтгэсэн болно. Үүнд:Ажилтанд тавигдах шаардлага /Personnel requirements /ИНД-145.51/,Company Structure,Техник үйлчилгээний ажилтны үүрэг гүйцэтгэх цагийн хязгаарлалт /Maintenance personnel duty time limitations /ИНД-145.52/,Байгууламжийн шаардлага /Facility requirements /ИНД-145.53/,Ангар болон цехүүдийн барилга байгууламжийн байршил, дэлэгрэнгүй мэдээлэл, багтаамж, гэрэлтүүлэг, чийгшил,Төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл болон материал /Equipment, tools and material /ИНД-145.55/,Facilities and Manpower Status,Техник үйлчилгээний хяналтын журам /Maintenance control procedures /ИНД-145.59/,Эрх олгох журам /Authorization procedures /ИНД-145.60/,Technical Training Record,Personnel Record,C rating capability list,Нислэгт тэнцэх чадварын хадгалалт /Continued airworthiness /ИНД-145.61/,Бүртгэл хөтлөх /Requirements of records /ИНД-145.63/,Аюулгүй байдлын удирдлага /Safety management system /ИНД-145.65,Safety Management Manual Rev:01, 01 Dec 2021,“MCAA/SSC-AW-14. Approval of Safety Management System Checklist” шалгах хуудсын дагуу шалгасан,Техник үйлчилгээний байгууллагын ерөнхий заавар / Maintenance Organisation Exposition Issue:09, Rev:12, 27 May 2022/ заавар нь ИНД-145.67-д заасан шаардлагуудыг хангаж байна.2022 оны 08 дугаар сарын 10-11-ний өдрүүдэд “Монголиан Эйрвэйс Карго” ХХК-ийн шинээр үйл ажиллагаандаа ашиглах гэж буй А330-243 маягийн 1400 үйлдвэрийн дугаартай агаарын хөлөгт Монгол Улсын бүртгэлийн, дуу чимээний, радио холбооны болон Нислэгт тэнцэх чадварын гэрчилгээ олгох үзлэг шалгалтын ажлуудыг ИНД-21, ИНД-47-ын холбогдох шаардлагууд болон Нислэгт тэнцэх чадварын хэлтсийн үйл ажиллагааны зааврын 3.5, 3.11, 3.25-д заасны дагуу “MCAA/SSC-AW-15. Checklist for the Certificate of Aircraft Registration”, “MCAA/SSC-AW-4. Checklist for the Issue, Renewal of Certificate of Airworthiness” шалгах хуудсуудаар дараах чиглэлээр гүйцэтгэсэн болно. Үүнд:Өргөдөл гаргагч нь тухайн агаарын хөлгийн хууль ёсны өмчлөгч, эзэмшигч мөн эсэх – ИНД-47.53.а,ИНЕГ-047/01 маягтыг бүрэн гүйцэд, үнэн зөв бөглөсөн эсэх – ИНД-47.53.б,Агаарын хөлгийн маяг, үйлдвэрлэгч, үйлдвэрлэлийн дугаарыг нотлох баримт – ИНД-47.53.в,Таних тэмдэг, будган зураглалд тавигдах шаардлага – ИНД-47,Үндэсний болон бүртгэлийн таних тэмдэг – ИНД-47.103,Агаарын хөлгийн маягийн гэрчилгээ, түүний өгөгдөхүүн – НТЧХ-ийн заавар 3.2.3,Агаарын хөлгийн осол зөрчлийн мэдээлэл /Aircraft accident, incident statement/ – НТЧХ-ийн заавар 3.2.3,Өмнөх бүртгэгч улсын бүртгэлийн гэрчилгээ – НТЧХ-ийн заавар 3.2.3,Өмнөх бүртгэгч улсын НТЧ-ын гэрчилгээ – ИНД-21,Сүүлийн их засвар “ C check”,Загварын өөрчлөлт,Хатуу цагтай эд анги,Бүх хэсгийг хамарсан цахилгааны монтажийн дүн шинжилгээ,Будган зураглал,Жин балансын тайлан,Нислэгт тэнцэх чадварын удирдамжуудын гүйцэтгэл (AD), SB,Зүүн болон баруун хөдөлгүүрийн үзлэг,Агаарын хөлгийн биет үзлэг шалгалт,Дүгнэлт:Бүгд Найрамдах Турк Улсын Истанбул хотын “Turkish Technic” компани нь ИНД-145 болон Нислэгт тэнцэх чадварын хэлстийн үйл ажиллагааны зааврын 4.1.8-д заасан шаардлагуудыг хангаж байгаа тул Агаарын хөлгийн техник үйлчилгээний байгууллагын гэрчилгээ олгох боломжтой тухай 2022 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдрийн 950/22 тоот байцаагчийн дүгнэлт гаргасан.“Монголиан Эйрвэйс Карго” ХХК-ийн А330-243 маягийн 1400 үйлдвэрийн дугаартай агаарын хөлөгт Монгол Улсын бүртгэлийн, дуу чимээний, радио холбооны, Нислэгт тэнцэх чадварын гэрчилгээ олгох бичиг баримтын болон биет үзлэг шалгалтын ажлуудыг гүйцэтгэсэн бөгөөд ИНД-21, ИНД-47, Нислэгт тэнцэх чадварын хэлтсийн үйл ажиллагааны зааврын 3.5, 3.11, 3.25-д заасан шаардлагуудыг хангаж байна. Хянасан ……………………………… Б.Хүдэрчулуун / Нислэгт тэнцэх чадварын хэлтсийн дарга бөгөөд нисэхийн аюулгүй ажиллагааны хяналтын байцаагч /Тайлан бичсэн ……………………. П.Ганзориг  /НТЧХ-н аюулгүй ажиллагааны хяналтын ахлах байцаагч/ 2022.08.15